ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ ΚΑΙ ΣΑΡΖΑΝΕΤΙΑ Ή ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ;
Σε πρόσφατη ενημερωτική εκδήλωση του Δήμου Νεάπολης – Συκεών, για τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου «Διευθέτηση – Οριοθέτηση Ρεμάτων Πεύκων και Πολίχνης», παρουσιάστηκε το σχέδιο διευθέτησης του χειμάρρου Ασβεστοχωρίου (Ξηροπόταμος) και τοπικών παραχειμάρρων, από το ύψος της στροφής Φιλύρου μέχρι και τις εκβολές του στον Δενδροπόταμο. Πρόκειται για μια μελέτη του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, Γ.Γ. Υποδομών, Γ. Δ/νση Υδραυλικών και Κτηριακών Υποδομών, Δ/νση Αντιπλημμυρικών και Εγγειοβελτιωτικών Έργων (ΔΑΕΕ), Τμήμα Σχεδιασμού, Προγραμματισμού και Μελετών.
Οι προτεινόμενες παρεμβάσεις δεν ξεφεύγουν από την πεπατημένη των τελευταίων δεκαετιών και περιλαμβάνουν ευθυγράμμιση κοίτης και εγκιβωτισμό με συρματοκιβώτια (σαρζανέτια). Παρά το γεγονός ότι αποτελεί σχετική αναβάθμιση από την καταστροφική πρακτική του προηγούμενου αιώνα (όταν οι κοίτες των χειμάρρων μετατρέπονταν σε υπόγειο οχετό αποχέτευσης, με συνακόλουθο μπάζωμα), η συγκεκριμένη μεθοδολογία περιλαμβάνει και αυτή την ουσιαστική καταστροφή της κοίτης ως ζωντανού οικοσυστήματος και τη μετατροπή της σε μια ανοιχτή τάφρο απορροής. Αυτό συνδυάζεται με τον δραστικό περιορισμό των ορίων της κοίτης, αποκλειστικά «εκεί που τρέχει το νερό», καταστρέφοντας παράλληλα οποιαδήποτε παρόχθια βλάστηση. Η συνηθισμένη δικαιολογία είναι ότι «η κοίτη είναι πολύ στενή λόγω νόμιμης ή παράνομης ανοικοδόμησης, γεγονός που δεν αφήνει άλλη επιλογή». Με άλλα λόγια, επιλέγεται η νομιμοποίηση παρανομιών ή «παρατυπιών» ιδιωτών και παραλείψεων ή αδράνειας της διοίκησης εις βάρος του ρέματος αντί της αποκατάστασης της προηγούμενης κατάστασης. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον Δήμο Παύλου Μελά, όπου υπάρχει ισχυρή πίεση για οικοπεδοποίηση στις όχθες του χειμάρρου, στην περιοχή του πρώην στρατοπέδου Καρατάσου, όπου άλλωστε υπάρχουν σχέδια για τη δημιουργία νέων οικισμών και εμπορικών κέντρων. Αλλά και πιο πάνω, οι συγκεκριμένες παρεμβάσεις θα ανοίξουν το δρόμο της αστικοποίησης μέχρι τη στροφή Φιλύρου.
Με την ευθυγράμμιση και τη χρήση συρματοκιβωτίων δίνεται η μέγιστη δυνατότητα για οικιστική επέκταση «μέχρι εκεί που τρέχει το νερό», σε βάρος της φυσικής κοίτης και της φυσικής βλάστησης, που πιθανότατα κατά το παρελθόν διαμόρφωναν μαιανδρισμούς και εναλλακτικές κοίτες διέλευσης. Η συγκεκριμένη μεθοδολογία ενισχύει αντί να μειώνει την ταχύτητα διέλευσης των πλημμυρικών παροχών, με αποτέλεσμα να αυξάνεται και ο αντίστοιχος κίνδυνος. Επιπλέον τα συρματοκιβώτια έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής και όταν το σύρμα διαβρωθεί υπάρχει κίνδυνος να παρασυρθούν χιλιάδες τόνοι από χαλίκια, αυξάνοντας τον πλημμυρικό κίνδυνο. Γι’ αυτό και επιχειρείται διεθνώς η επιλογή νέων μεθοδολογιών, σύμφωνα με νεότερες επιστημονικές κατευθύνσεις.
Στις μέρες μας, υπάρχει πλέον πολύ περισσότερη τεχνογνωσία για την προστασία και αναβάθμιση της φυσικής κοίτης των χειμάρρων, με ενίσχυση των φυσικών αντιπλημμυρικών χαρακτηριστικών τους. Χαρακτηριστική είναι η συζήτηση για την τύχη του χειμάρρου Πικροδάφνης στην Αθήνα, για την προστασία του οποίου μάλιστα συγκροτήθηκε Δίκτυο Πολιτών: https://www.facebook.com/RemaPikrodafnis.SOS
Σε σχετική επιστολή που απηύθυναν πριν ένα μήνα προς την Περιφερειάρχη Αθηνών κυρία Δούρου 9 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, αναφέρουν μεταξύ άλλων: «το σαραζανέτι και το μπετόν καταστρέφουν ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΑ την παρόχθια βλάστηση, ενώ τα μηχανήματα που κατεβαίνουν στην κοίτη για να τα τοποθετήσουν, εξολοθρεύουν την πανίδα και τη χλωρίδα της κοίτης και της όχθης»: http://www.efsyn.gr/arthro/mia-apantisi-ston-kyrio-symvoylo
Η μελέτη κατασκευής του έργου λοιπόν, θα πρέπει να αποσυρθεί και να αναληφθεί μια νέα διαδημοτική πρωτοβουλία. Η νέα μελέτη θα πρέπει να έχει προδιαγραφές ερευνητικού – πιλοτικού έργου για την προστασία των χειμάρρων και των ευρύτερων πρανών τους κυρίως ως ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ.